Srebrenica

Srebrenica Bosna Hersek’in doğusunda bulunan küçük bir şehir olarak, bugün Sırp Cumhuriyeti entitesinde yer almaktadır. 1995 yılında dünya tarihinde sadece adı bile 20. yy’ın sonrarında Avrupa’da yaşanan en büyük dehşetin simgesi olarak kanlı harflerle yazılan bir şehirdir. Savaşın en başlarında, 1992 yılında, JNA (Yugoslav Halk Ordusu) birimleri, paramiliter birimler ve Sırp Demokrat Partisi Srebrenica’yı kuşatarak 1993 yılının başlarında Zvornik ve Srebrenica arası bölgeler Sırp Cumhuriyeti Ordusu’nun eline bırakmış ve o sıralarda halkın büyük kısmı Srebrenica bölgesine sığınmıştır. Özel ve kuşatılmış bir bölge olarak Srebrenica 1993 yılında askerlerden temizlenmiş, UN Güvenlik konseyi kararıyla uluslararası güçler korunması altında ‘güvenli bölge’ ilan edilmiştir.

O sırada Srebrenica’da 50.000 kişi bulunmaktaydı- savaş öncesindeki nüfusun 5 katıydı.

Formalite olarak UN korunması altında olan Srebrenica bu rağmen her gün bombalandı, halkı ise yiyeceksiz bırakılıp temel yaşam koşulları olmadan yaşamaktaydı.

Sonra 1995 yaşandı…

Srebrenica’nın sessiz ölümü 1995 yılının Haziran ayı sonlarında Sırp Cumhuriyeti Ordusunun UN ‘güvenli bölgesine’ şiddetli saldırıları ile hızlandırıldı. O sırada UN askerlerini Hollandalılar teşkil ediyordu- 600 asker Ocak ayında varıp Potoçari’de akü fabrikasında yerleştirilmişti.

6 Temmuz 1995 tarihinde general Ratko Mladiç komutanlığı altında Sırp Cumhuriyeti ordusu tarafından şiddetli bombalamalar başladı. ‘Krivaja 95’ olarak adlandırılan askeri operasyon erkekler, kadınlar hatta çocuklardan oluşan müslüman sivillerin korkunç katliamına neden oldu. Srebrenica 11 Temmuz tarihinde kaybedildi ve 25.000 kişi şehri terkederek UN’in taburu çevresine korunmaları amacıyla toplandı. Aynı zamanda 10.000- 15.000 kişi de Sırp Cumhuriyeti’nin elinde olan bölgelerden geçmeye çalışarak Tuzla serbest bölgesine varmaya çalıştı. Sırayla bombalama kesildi. Daha sonra küçük gruplar ve şahıslar yakalanarak tutuklandı daha sonra da öldürüldü.

Potoçari’de o sırada insanlar öldürüldü, tecavüz edildi. Sırp Cumuriyeti ordusu UN ile sivillerin evakuasyonunu ile ilgili anlaşma yaptı ve general Ratko Mladiç bunun kendilerinin otobüs ve kamyonlarla yapacağını söyledi.

İlk olarak erkekler kadın ve çocuklardan ayırıldı ve Bratunac’a götürüldü. Onların büyük kısmı spor salonları, fabrikalar, çayır, orman vb. yerlerde 12-15 Temmuz arasıda toplu infazla öldürüldü.

Sırp Cumhuriyeti ordusu kurbanlarını Zvornik, Vlasenica ve Srebrenica’da toplu mezarlara gömüldüler. Forensik araştırmaları 1995 yılının yaz ve sonbahar aylarında kemiklerin ilk toplu mezardan ikinci toplu mezarlara taşındığını göstermiştir.